Έγκλημα στους Αγίους Αναργύρους. Απομυθοποίηση της «ψυχιατρικής δικαιολογίας» σε ποινικές υποθέσεις: Αποκάλυψη της αλήθειας πίσω από ισχυρισμούς ψυχικής ασθένειας

Άρθρο του Dr. Δημήτριου Γ. Κίμογλου. Διαχειριστής Crimeflix Criminology Network

Στον απόηχο ενός πρόσφατου τραγικού περιστατικού έξω από αστυνομικό τμήμα στους Αγίους Αναργύρους, όπου 28χρονη δολοφονήθηκε με τραγικό τρόπο με μαχαιριές από τον πρώην σύντροφό της.

Η γνωστή αφήγηση της ψυχικής ασθένειας που αναφέρεται ως δικαιολογία επανεμφανίστηκε. Αυτή η τακτική, που χρησιμοποιείται συχνά από εγκληματίες και τους νόμιμους εκπροσώπους τους, εγείρει ερωτήματα σχετικά με τη γνησιότητα τέτοιων ισχυρισμών και τις επιπτώσεις που έχουν για τη δικαιοσύνη και τη δημόσια ασφάλεια.

Αν και είναι σημαντικό να αναγνωρίζονται και να αντιμετωπίζονται γνήσιες περιπτώσεις ψυχικής ασθένειας στο σύστημα ποινικής δικαιοσύνης, είναι εξίσου σημαντικό να εξετάζονται εξονυχιστικά περιπτώσεις όπου επικαλούνται βολικά ψυχιατρικές καταστάσεις για να μετριαστεί η ευθύνη. Αυτή η πρακτική, όχι πολύ σπάνια, έχει γίνει μια γνωστή στρατηγική που χρησιμοποιείται από άτομα που αναζητούν επιείκεια στα μάτια του νόμου.

Ένα από τα πιο κραυγαλέα ζητήματα με αυτούς τους ισχυρισμούς είναι η έλλειψη τεκμηρίωσής τους. Συχνά, οι κατηγορούμενοι και οι δικηγόροι τους υποστηρίζουν την ύπαρξη ψυχιατρικών διαταραχών χωρίς συγκεκριμένα στοιχεία ή προηγούμενη διάγνωση. Σε πολλές περιπτώσεις, άτομα που ισχυρίζονται ότι έχουν προβλήματα ψυχικής υγείας δεν έχουν ζητήσει ποτέ επαγγελματική βοήθεια ή υποβλήθηκαν σε οποιαδήποτε μορφή ψυχιατρικής αξιολόγησης πριν από το φερόμενο έγκλημα. Αντίθετα, αυτοί οι ισχυρισμοί εμφανίζονται ως μια ύστατη προσπάθεια αποφυγής λογοδοσίας.

Επιπλέον, ακόμη και όταν τα άτομα έχουν λάβει ψυχιατρική θεραπεία στο παρελθόν, η φύση της κατάστασής τους συχνά παρερμηνεύεται. Είναι σημαντικό να γίνεται διάκριση μεταξύ κοινών προκλήσεων ψυχικής υγείας, όπως η κατάθλιψη και το άγχος, και οι σοβαρές ψυχιατρικές διαταραχές που βλάπτουν τη γνωστική λειτουργία και την κρίση. Ενώ καταστάσεις όπως η κατάθλιψη και το άγχος μπορούν αναμφίβολα να προκαλέσουν αγωνία και να επηρεάσουν τη συμπεριφορά, σπάνια οδηγούν στο είδος της ακραίας βίας που παρατηρείται σε εγκληματικές πράξεις.

Αξίζει επίσης να σημειωθούν οι ευρύτερες κοινωνικές επιπτώσεις της διαιώνισης του μύθου της «ψυχιατρικής δικαιολογίας». Αποδίδοντας εγκληματική συμπεριφορά αποκλειστικά σε ψυχικές ασθένειες, κινδυνεύουμε να στιγματίσουμε άτομα που ζουν με νόμιμες ψυχιατρικές καταστάσεις. Αυτό όχι μόνο υπονομεύει τις προσπάθειες για την προώθηση της ευαισθητοποίησης και της υποστήριξης για την ψυχική υγεία, αλλά επίσης διαιωνίζει επιβλαβή στερεότυπα σχετικά με την ψυχική ασθένεια και τη βία.

Υπό το πρίσμα αυτών των εκτιμήσεων, είναι επιτακτική ανάγκη για το νομικό σύστημα να προσεγγίσει τους ισχυρισμούς περί ψυχικής ασθένειας με σκεπτικισμό και αυστηρότητα. Αντί να αποδέχονται τέτοιους ισχυρισμούς στην ονομαστική τους αξία, τα δικαστήρια θα πρέπει να απαιτούν διεξοδικές ψυχιατρικές αξιολογήσεις από ειδικευμένους επαγγελματίες. Αυτή η διαδικασία θα πρέπει να περιλαμβάνει μια ολοκληρωμένη εξέταση του ιστορικού ψυχικής υγείας του ατόμου, συμπεριλαμβανομένων τυχόν προηγούμενων διαγνώσεων, θεραπειών και συμπεριφορών ενδεικτικών ψυχιατρικής δυσλειτουργίας.

Επιπλέον, απαιτούνται μεγαλύτερες προσπάθειες για την εκπαίδευση του κοινού σχετικά με την πολυπλοκότητα της ψυχικής ασθένειας και τη διασταύρωσή της με την εγκληματική συμπεριφορά. Ενθαρρύνοντας μια λεπτή κατανόηση αυτών των θεμάτων, μπορούμε να εργαστούμε προς ένα σύστημα δικαιοσύνης που εξισορροπεί τη λογοδοσία με τη συμπόνια και αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τις βαθύτερες αιτίες της εγκληματικότητας.

Συμπερασματικά, ενώ οι ισχυρισμοί για ψυχικές ασθένειες μπορεί να χρησιμεύσουν ως βολικές δικαιολογίες για ορισμένα άτομα που αναζητούν επιείκεια στο δικαστικό σύστημα, είναι σημαντικό να προσεγγίζουμε αυτούς τους ισχυρισμούς με έλεγχο και διάκριση. Καταρρίπτοντας τον μύθο της «ψυχιατρικής δικαιολογίας» και προωθώντας μια πιο λεπτή κατανόηση της ψυχικής υγείας και της εγκληματικής συμπεριφοράς, μπορούμε να αγωνιστούμε για μια δικαιότερη και πιο δίκαιη κοινωνία για όλους.

Του Dr. Δημήτριου Γ. Κίμογλου. Διαχειριστής Crimeflix Criminology Networ